در ماه مه گذشته، دفتر دادستان دیوان کیفری بینالمللی بیانیهای در پلتفرم ایکس منتشر کرد که در آن خواستار پایان دادن به تهدید مقامات دادگاه و تلاش برای اعمال نفوذ در آنها به شیوههای «ناشایست» شده بود.
اگرچه این بیانیه شیوههای «ناشایست» را مشخص نکرده و به صراحت از طرف تهدیدکننده نام نبرده بود، اما در پی انتقاد مقامات آمریکایی و اسرائیلی از دیوان کیفری بینالمللی و هشدار آنها درباره «عواقب» احکام صادره شده توسط دیوان، به راحتی میتوان به طرف مورد خطاب «کریم خان» در این بیانیه پی برد.
بخشی از اشاره دیوان بینالمللی کیفری به شیوههای «ناشایست» به گزارشهای رسانههای غربی اشاره دارد که درباره استفاده اسرائیل از سرویسهای اطلاعاتی و عوامل خود برای جاسوسی و رصد مقامات ارشد دیوان بینالمللی کیفری و شنود ارتباطات آنها، از جمله تماسهای تلفنی، نامهها و ایمیلها به منظور باجخواهی از آنها و لطمه زدن به شهرت آنها سخن میگویند.
این موضوع باعث شد تا ژوئن گذشته، وزارت امور خارجه هلند «مودی افرایم»، سفیر اسرائیل در لاهه را به بهانه اتهام جاسوسی اسرائیل از اعضای دادگاه کیفری بینالمللی به ریاست دادستان کریم خان احضار کند.
این گزارش نگاهی گذرا به پیشینه فعالیتهای جاسوسی اسرائیل از جمله «شنود» خواهد داشت و شیوههای این رژیم در شنود از دنیا را بررسی خواهد کرد.
داستان به سالها قبل برمیگردد
شواهدی وجود دارد که نشان میدهد، هدف قرار دادن مقامات دیوان بینالمللی کیفری توسط سرویسهای اطلاعاتی اسرائیل با رویدادهای جاری ارتباط ندارد، بلکه به سال 2015 بازمیگردد، زمانی که اسرائیل پویش سازمانیافتهای را برای پیگرد اعضای دادگاه به خاطر موافقت با عضویت رسمی فلسطین در آن راهاندازی کرد.
در آن زمان، «فاتو بنسودا»، حقوقدان گامبیایی که بین سالهای 2012 تا 2021 سمت دادستان دادگاه را تصدی میکرد، تصمیم گرفت، تحقیقاتی مقدماتی درباره وضعیت سرزمینهای اشغالی فلسطین آغاز کند.
ارزیابی اولیه او بر «ظن» ارتکاب جنایات در کرانه باختری و نوار غزه استوار بود، موضوعی که نگرانیهایی را در اسرائیل موجب شد، چون بیم آن میرفت، برخی از مقامات و نظامیان این رژیم تحت پیگرد قضایی قرار بگیرند
به محض شروع تحقیقات اولیه، بنسودا و تیمش چندین بار نگرانی خود را از تماسهای مکرر سرویسهای اطلاعاتی اسرائیل با آنها ابراز کردند و در اینباره، بنسودا از چندین ملاقات «یوسی کوهن»، رئیس سابق موساد با هدف جذب وی و منصرف کردنش از ادامه تحقیقات دادگاه خبر داد.
اگرچه رفتار کوهن در ابتدا دوستانه بود، اما وقتی متوجه شد که بنسودا از انجام تحقیقات دست نمیکشد و به خواستههای اسرائیل تن نمیدهد، به سرعت به تهدید مبدل میشود.
در مرحله بعد، کوهن به صورت غیرمستقیم بنسودا را تهدید میکند، ادامه تحقیقاتش به آینده شغلی وی و امنیت شخصی او و امنیت خانوادهاش آسیب خواهد زد، همچنین سرویسهای اطلاعاتی اسرائیل اقدام به رصد ارتباطات شخصی بنسودا و اعضای خانوادهاش کردند تا شاید به مواردی دست یابند که بتوانند، از آنها علیه او استفاده کنند.
جاسوسی علیه پیامهای شخصی بنسودا به همسرش و شنود تماسهای وی با تیم تحقیقاتیاش در فلسطین اشغالی به امری روزمره تبدیل شد، چون رژیم صهیونیستی هرگونه حضور و تحقیقات تیمهای دادگاه جنایی بینالمللی در کرانه باختری و نوار غزه را ممنوع میکند، لذا بخش اعظم این تحقیقات بر تماسهای تلفنی متکی بود.
اهمیت موضوع باعث شده بود تا شخص نتانیاهو بر عملیاتهای رصد و شنود نظارت داشته باشد. اطلاعات درز یافته به بیرون تأکید میکند که نتانیاهو همه تماسهای مسئولان دادگاه را شخصا شنود میکرد و این دادگاه را بر آن داشت تا اقدامات پیشگیرانهای را در این زمینه اتخاذ کند.
پگاسوس؛ گوش اسرائیل در گوشیهای همراه
عملیات شنود تنها مسئولان دادگاه را شامل نشد، بلکه آنقدر گسترش یافت تا 6 سازمان حقوق بشری را شامل شود که با دادگاهها جنایی همکاری داشته و مستنداتی درباره جنایات اسرائیل به آن ارسال کردند، از جمله این 6 سازمان میتوان به حق، ضمير، بيسان و مركز حقوقبشر فلسطين اشاره کرد.
عملیات جاسوسی به این منتهی شد که «بینی گانتز»، وزیر برکنار شده جنگ اسرائیل مطلع شود که نامش به دلیل نقشی که در جنایات اسرائیل طی جنگ 2014 این رژیم در غزه داشت، در اسناد ذکر شده و همین باعث شد، وی این سازمانها را در اکتبر 2021 سازمانهای تروریستی بنامد.
این نتایج با نتایج تحقیقات سازمان حمایت از مدافعان حقوق بشر (FLD) مطابقت دارد که با همکاری آزمایشگاه امنیتی عفو بینالملل انجام شد و نشان میدهد، گوشیهای تعدادی از کارکنان حقوق بشر فلسطینی این دو سازمان طی سالهای 2021-2020، با نرم افزار جاسوسی معروف Pegasus هک شده که توسط شرکت اسرائیلی NSO توسعه یافته است.
پگاسوس یکی از قدرتمندترین برنامههای جاسوسی دنیا به شمار میآید که بدون اطلاع کاربر و بدون نیاز به کلیک یا لینک یا دریافت تماس روی گوشی همراه نصب میشود.
این برنامه که به «کلیک صفر» معروف است، از خلاءها و نواقص موجود در نرمافزارهای تلفن یا از طریق فریب نصب میشود و به محض نصب، شروع به برقراری ارتباط با سرورها و اپراتور مورد نظر برای دریافت و اجرای دستورات میکند.
پگاسوس میتواند، رمزهای عبور ذخیره شده در تلفن و لیست مخاطبین را برای اپراتور ارسال کند و امکان دسترسی به پیامهای متنی و تماسهای صوتی را فراهم و دوربین و میکروفون تلفن را کنترل کند، همچنین از سیستم موقعیت یابی جهانی (GPS) برای ردیابی مکان و حرکات گوشی استفاده کند.
خطرناکتر از پگاسوس
جاسوسی اسرائیل تنها به پگاسوس محدود نمیشود، بلکه شرکت NSO ابزار جاسوسی دیگری نیز در اختیار دارد که توسط Circles توسعه داده شده و NSO آن را در سال 2014 به قیمت 130 میلیون دلار از شرکت Circles خریداری کرد.
محصولات Circles به روشی کاملا متفاوت با پگاسوس عمل میکنند، از جمله اینکه آنها نیازی به هک کردن تلفن ندارند، بلکه یک حفره کوچک در زیرساخت شرکتهای مخابراتی کافی است تا امکان جاسوسی را بر آنها ایجاد کند.
این بدان معنی است که سیستم نظارت در اینجا مستقیماً تلفن همراه را هدف قرار نمی دهد، بلکه با نفوذ به شبکهای که تلفن بر روی آن ارتباطات خود را انجام میدهد، جاسوسی میکند و این به احتمال زیاد همان فناوری است که اسرائیل برای رهگیری تماسهای بنسودا با فلسطینیها از آن استفاده کردهاند.
شناسایی و کشف این شیوه جاسوسی بسیار دشوار است، زیرا هیچ اثری بر روی دستگاه مورد نظر باقی نمیگذارد و شرکتهای مخابرات نیز در شناسایی این برنامه در زیرساختهای خود و خنثی کردن آن با چالشهای فنی بسیار و پیچیدهای مواجه هستند.
با اینکه Circles برای فروش محصولات خود به کشورهای دیگر ملزم است که مطابق برخی اهداف قانونی تعریف شده از جمله عدم استفاده این محصولات در جاسوسی، آما Citizen Lab که به امنیت الکترونیک و حقوق بشر میپردازد بارها تأکید کرده که برخی دولتها به عنوان مشتریان این شرکت سابقه بدی در بهرهبرداری از فناوریهای در نقض حقوقبشر و سرکوب مخالفان دارند و شرکت نیز از آن آگاه است و با وجود اطلاع به ارائه خدمات به آنها ادامه میدهد.
نمونه چنین سوء استفادههایی را میتوان در گزارش روزنامه نیجریهای Premium ملاحظه کرد که در آن به استفاده فرمانداران چندین ایالت نیجریه از برنامههای شرکت Circles برای جاسوسی علیه معارضان و سرکوب مخالفان سیاسی نیجریهای و هدف قرار گرفتن 3500 روزنامهنگار و فعال سیاسی در رواندا و غنا به واسطه برنامه پگاسوس اشاره میکند.
اینها نمونههای کوچکی از سیاست سیستماتیک اسرائیل است که در پی استفاده از «فناوریهای الکترونیک» برای سرکوب مخالفان و فروش آن به مشتریانی است که دیدگاهها و منافع مشترکی با این رژیم دارند.
اگرچه گروه NSO که در سال 2010 تأسیس شد، خود را یک شرکت خصوصی معرفی میکند، اما فعالیتهای این شرکت نشان میدهد، همواره توسط واحد 8200 ارتش اسرائیل، وابسته به دایره اطلاعات نظامی ارتش اسرائیل (AMAN) تأمین مالی شده است.
همچنین دو نفر از بنیانگذاران شرکت به نامهای «عمری لافی» و «شالو هولیو» از افسران سابق واحد 8200 بودهاند. این درحالی است که گزارشها نشان میدهد که کارمندان ارشد NSO بازنشستگان سرویسها و دوایر اطلاعاتی و امنیت سایبری اسرائیل به ویژه امان بودهاند.
«شیر هیور»، پژوهشگر اقتصادی میگوید که در اسرائیل مرسوم است که کارمندان ادارات و سازمانهای اطلاعاتی و امنیتی به ویژه دوایر سایبری به دلیل امتیازات بزرگ داده شده به آنها، پس از بازنشستگی یا خود اقدام به تأسیس و راهاندازی شرکتهای فناوری میکنند یا در شرکتهای فناوری خصوصی مشغول به کار میشوند.
به گفته هیور تحقیقات نشان میدهد که بیش از 80 درصد نیروهای شاغل در شرکتهای خصوصی فناوری پیشتر در یکی از واحدهای اطلاعاتی و جاسوسی اسرائیل از جمله واحد 8200 مشغول به کار بودهاند.
واحد 8200 با قدمتی نزدیک به یک قرن
واحد 8200 یکی از مهمترین، قدیمیترین و بزرگترین واحدهای اطلاعاتی و جاسوسی اسرائیل است که فعالیت خود را در دهه 30 قرن گذشته با نام «شین میم» آغاز کرد و مأموریت اولیه آن شنود تماسهای فلسطینیها در قدس بود.
در سال 1948 این واحد به «رابیت» تغییر نام داد، اما مأموریت آن همچنان شنود از فلسطینیها بود. در سال 1960 با خرید کامپیوتر «فیلکو» و استفاده از آن در این واحد، تماسها و مکالمات مصر و سوریه در جنگ 1967 شنود و رمزگشایی شد.
سال 1973 نقطه عطفی در تاریخ این واحد است، چون متحمل شکست اطلاعاتی بزرگی در جبهه مصر شد، علاوه بر آن «آموس لیونبرگ»، افسر این واحد توسط سوریها به اسارت گرفته شد، اهمیت اسارت وی به این دلیل بود که از بسیاری از اسرار واحد مطلع بود و اعترافات وی ضربات سنگینی به اسرائیل وارد کرد و منجر به استعفای سران ارتش و سرویسهای اطلاعاتی اسرائیل شد.
پس از آن در ساختار این واحد تجدید نظر شد تا با عنوان جدید 8200 فعالیت خود را آغاز کند و به مرکز تحقیقات و توسعه داخلی در دستگاه نظامی اسرائیل وارد میدان شود.
براساس اطلاعات موجود 90 درصد اطلاعات امنیتی و جاسوسی اسرائیل توسط این واحد ارائه میشود، به همین دلیل در همه عملیاتهای بزرگ موساد یا دیگر سرویسهای امنیتی و اطلاعاتی اسرائیل مشارکت دارد.
با همه اینها دومین شکست بزرگ واحد 8200 طی عملیات طوفان الاقصی در 7 اکتبر 2023 توسط رزمندگان مقاومت فلسطینی رقم خورد و «یوسی شارئیل»، فرمانده آن را در سپتامبر گذشته وادار به استعفا از سمتش کرد.
تعداد افراد مشغول به خدمت در این واحد 5 هزار نفر تخمین زده میشوند و گفته میشود که مقر این واحد در پایگاه نظامی «اوریم» در غرب صحرای نقب در جنوب فلسطین اشغالی است.
از پایگاه اوریم به عنوان یکی از بزرگترین پایگاههای جاسوسی دنیا یاد میشود. این پایگاه توان انجام عملیاتهای نفوذ کابلهای دریایی و هم تماسها گوشیهای همراه به ویژه در دریای مدیترانه و به ویژه داخل اراضی اشغالی فلسطین را دارد.
این پایگاه ابتدا با هدف رصد تماسهای بینالمللی صورت گرفته از طریق ماهوارههای اینتلست تأسیس شد، اما دایره فعالیتهای گسترش یافت تا شامل تماسهای دریایی توسط ماهوارههای «انمارست» هم بشود.
به گفته روزنامه عبری زبان «هاآرتس» عملیات رصد و جاسوسی اسرائیل به ویژه علیه فلسطینیها بسیار گستردهتر و پیچیدهتر از آن است که در رسانهها از آن سخن گفته شده یا کسی از آن مطلع باشد.
